در دنیای مالی، افشای اطلاعات به انتشار به‌موقع تمام اطلاعات مربوط به شرکتی گفته می‌شود که ممکن است بر تصمیم سرمایه‌گذار تأثیر بگذارد.
این اخبار، داده‌ها و جزئیات عملیاتی مثبت و منفی را نشان می‌دهد که بر معاملات آن تأثیر می‌گذارد.
مفهوم مشابه افشاگری در قانون، این است که همه طرفین معامله باید به مجموعه واقعیت‌های مهم دسترسی داشته باشند.
افشای کلیه اطلاعات مالی مربوطه توسط شرکت‌ها از مقررات شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس می‌باشد.
علاوه بر داده‌های مالی، شرکت‌ها موظف هستند تجزیه‌وتحلیل خود را در مورد نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات خود ارائه دهند.
تغییرات اساسی در چشم‌اندازهای مالی آنها باید به‌موقع افشا شود.
مفهوم افشاگری
طبق ماده 7 و 45 و بندهای 11 و 18 قانون بازار اوراق بهادار ایران، قانون افشای اطلاعات در سه فصل، 21 ماده و 9 تبصره در تاریخ ۰۳/۰۵/۱۳۸۶ توسط هیئت‌مدیره سازمان بورس اوراق بهادار تهران به تصویب رسید.
عموم مردم و سیاستمداران فقدان شفافیت در عملکرد شرکت‌ها را عامل اصلی تشدید بحران مالی می‌دانند.
ازآنجایی‌که بازار بورس اوراق بهادار یکی از بازارهای شفاف می‌باشد، افشای اطلاعات دررابطه‌با شرکت‌ها می‌تواند اثبات‌کننده شفافیت اطلاعاتی این بازار باشد.
افشای اطلاعات شامل موارد مرتبط با وضعیت مالی شرکت، اطلاعات با اهمیت مانند عقد قرارداد جدید، تحصیل یا واگذاری سهام، تغییر مدیرعامل شرکت و... است.
در نوع اطلاعات که مثبت یا منفی باشد تفاوتی وجود ندارد بلکه چه اطلاعات مثبت و چه منفی باید به‌سرعت به اطلاع سهام‌داران برسد.
افشای اطلاعات با اهمیت به‌خصوص گروه الف که از اهمیت بیشتری برخوردار است، در روند سودآوری و قیمت سهم شرکت‌ها نیز تأثیرگذار است. اما اطلاعات گروه "ب" معمولاً به میزان اطلاعات گروه “الف” اهمیت ندارد اما بهتر است سرمایه‌گذار در جریان آنها قرار گیرد.
به همین خاطر سهام‌داران می‌توانند با بررسی گزارش‌های افشای اطلاعات منتشر شده روی کدال در رابطه معاملات سهم خود تصمیم‌گیری کنند.
اطلاعات با اهمیت شرکت‌ها از لحاظ اهمیت به دو دسته افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف و ب تقسیم می‌شود.
در واقع بر اساس ضرورت و اهمیت اطلاعات منتشر شده، شرکت‌ها اطلاعات را دسته‌بندی می‌کنند.
شرکت‌ها تنها نهادهایی نیستند که مشمول مقررات دقیق افشای اطلاعات هستند. افشای اطلاعات نه‌تنها در بازار بورس ایران بلکه در سراسر جهان اجرا می‌شود.
برای مثال در اواسط ماه فوریه، اپل هشدار داد که همه‌گیری بیماری کرونا تعداد کارمندان آنها را تهدید می‌کند، زیرا زنجیره تأمین مواد آنها از چین را به خطر می‌اندازد و فروش خرده‌فروشی را کند می‌کند.
اطلاعات گروه الف و ب:
از جمله موارد که مشمول افشای اطلاعات با اهمیت گروه
"الف" هستند:
- تحصیل سهام سایر شرکت‌ها
- انعقاد، فسخ و یا تغییرات اساسی در قراردادهای مهم
- تغییر سهام‌دار عمده
- هر نوع ترکیب، تجزیه، ادغام و اکتساب
- اعلام اعسار یا ورشکستگی شرکت
- اعلام وقوع حوادث غیرمترقبه
- نتایج برگزاری مزایدات یا مناقصات
- کشف منابع و یا ذخایر قابل‌توجه
- نقل‌وانتقال دارایی‌های ثابت شرکت
- تغییر در برآوردهای حسابداری
- بهره‌برداری از طرح‌ها و پروژه‌های جدید
- تغییرات با اهمیت در عملکرد شرکت‌های تحت کنترل
- شروع مجدد فعالیت متوقف یا تعلیق شده
- تعلیق یا توقف تمام یا بخشی از فعالیت شرکت
- تأثیرات ناشی از تغییرات ارزی
- درخواست خروج از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس مربوطه
- کشف منابع و یا ذخایر قابل‌توجه
- تعدیلات سنواتی
- پذیرش یا انتقال اوراق در بازارهای بین‌المللی
- برگشت بیشتر از ۵ درصد از محصولات شرکت بر اساس مبلغ فروش آخرین سال مالی
- افشای اطلاعات با اهمیت مثل دریافت مجوز تغییر بیشتر از ۱۰ درصد در قیمت فروش محصولات یا خرید مواد اولیه
نمونه افشای اطلاعات "الف"
در تصویر زیر اطلاعیه افشای اطلاعات الف نماد خدیزل را مشاهده می‌کنید:
همان‌طور که مشخص شده است شرکت با انتشار اطلاعیه، به سهام‌داران خود اطلاع داده است که تعدیل سنواتی دارد
از جمله افشای اطلاعات با اهمیت گروه "ب":
- تغییرات در ترکیب تولید یا فروش محصولات
- پذیرش تعهدات جدید یا اتمام تعهدات قبلی
- تغییر وضعیت مشتریان یا عرضه‌کنندگان عمده شرکت
- پیشنهاد پرداخت سود یا تغییر سیاست تقسیم سود
- تغییر وضعیت مشتریان یا عرضه‌کنندگان عمده‌ی شرکت
- دعاوی مهم مطروحه علیه شرکت
- تصمیم هیئت‌مدیره برای بازخرید یا فروش سهام خزانه
- دعاوی مهم مطروحه له یا علیه شرکت
- برنامه انتشار اوراق بدهی
- ایجاد یا منتفی شدن بدهی احتمالی
- توثیق یا فک رهن دارایی‌ها
- تغییر حسابرس
- برگزاری مزایدات یا مناقصات
- شرکت در مزایدات یا مناقصات
- افشای اطلاعات با اهمیت مثل تصمیم هیئت‌مدیره برای بازخرید سهم یا فروش سهام خزانه
- افشای معاملات موضوع ماده‌ی ۱۲۹ اصلاحیه‌ی قانون تجارت یا معاملات با سایر اشخاص وابسته
- توثیق، مسدودکردن، آزادسازی یا فک رهن سهام ناشر متعلق به سهام‌دار عمده که عضو هیئت‌مدیره است.
- سایر موارد
نمونه افشای اطلاعات "ب"
در تصویر زیر اطلاعیه افشای اطلاعات الف نماد آینده را مشاهده می‌کنید:
تأثیر افشای اطلاعات بر دامنه نوسان و قیمت سهم
تأثیر اطلاعات افشا شده بر روند قیمت سهم بیشتر در کوتاه‌مدت تأثیرگذار است اما ممکن است خبر مهم باشد و در این صورت در روند بلندمدت سودآوری شرکت نیز تأثیرگذار خواهد بود.
تأثیری که افشای اطلاعات بر روند قیمت سهم خواهد داشت بستگی به اهمیت آن دارد.
پیش از افشای اطلاعات چه از نوع الف یا ب، نماد سهم شرکت در بورس متوقف خواهد شد و زمان بازگشایی بستگی به نوع اطلاعات قابل افشا دارد.
درصورتی‌که افشای اطلاعات شرکت از نوع الف باشد، معاملات سهم معمولاً به مدت یک روز کاری متوقف می‌شود.
مدت‌زمان بسته بودن سهم بستگی به نظر ناظر بازار دارد که چه میزان صحت‌وسقم اطلاعات افشا شده را شفاف و مطابق ضوابط و قوانین می‌داند.
سپس بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی سهم صورت می‌گیرد. البته بازگشایی بدون دامنه نوسان همیشگی نیست اما حتماً تغییر در دامنه نوسان انجام خواهد شد.
هنگام بازگشایی حتماً باید معاملات سهم به تأیید ناظر بازار برسد در غیر این صورت تا دو روز کاری آینده بازگشایی انجام خواهد شد و اگر در روز دوم نیز تأییدیه ناظر صادر نشود (برای مثال حجم معاملات مشکوک باشد)، بر اساس 5 درصد نوسان نسبت به قیمت پایانی روز قبل از توقف نماد، بازگشایی صورت می‌گیرد.
بازگشایی نماد پس از افشای اطلاعات "ب" با محدودیت دامنه نوسان و با حراج ناپیوسته همراه خواهد بود.
در بازگشایی بعد از افشای اطلاعات "ب" نیز پس از کشف قیمت در حراج ناپیوسته، مجدد سهم به حالت ممنوع تبدیل می‌شود و در صورت تأیید ناظر بازار، بازگشایی آن با اعمال دامنه 5 درصدی خواهد بود. در غیر این صورت، با دامنه 5 درصد نوسان نسبت به قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی پیش از بسته شدن سهم، نماد باز و قابل معامله خواهد شد.
به طور خلاصه می‌توان گفت، بازگشایی نماد معاملاتی پس از افشای اطلاعات گروه "الف" با حراج پیوسته و اغلب بدون دامنه نوسان و بعد از افشای اطلاعات گروه "ب" با محدودیت دامنه نوسان و حراج ناپیوسته همراه خواهند شد.
مدت‌زمان بازگشایی سهم بعد از افشای اطلاعات (ب) بستگی به زمان ارسال گزارش دارد.
- ارسال اطلاعات با اهمیت نوع "ب" تا 90 دقیقه پیش از پایان جلسه معاملاتی ارسال شود. سهم 60 دقیقه متوقف و در همان روز معاملاتی بازگشایی خواهد شد.
- ارسال اطلاعات با اهمیت نوع "ب" در 90 دقیقه پیش از پایان جلسه معاملاتی ارسال شود. بازگشایی سهم در روز معاملاتی بعد انجام خواهد شد.
- ارسال اطلاعات در زمانی خارج از ساعت معاملاتی بازار باشد، بسته به اینکه سهم بورسی باشد یا فرابورسی زمان بازگشایی آن متفاوت خواهد بود.
سهم فرابورسی پیش از ساعت 11 همان روز معاملاتی و سهم بورسی، 90 دقیقه ابتدایی جلسه معاملاتی روز آینده.
نحوه مشاهده و دریافت اطلاعات با اهمیت شرکت‌ها
گزارش افشای اطلاعات "الف" و "ب" را نیز همانند سایر گزارش‌ها می‌توانید در سایت کدال به نشانی codal.ir دریافت و مشاهده کنید.
- وارد سایت کدال می‌شوید
- نماد موردنظر را جست‌وجو می‌کنید
- از قسمت نوع اطلاعیه، افشای اطلاعات با اهمیت و سپس جست‌وجو را انتخاب می‌کنید.
در تصویر زیر جست‌وجوی افشای اطلاعات نماد خدیزل نمایش داده شده است.
علاوه بر سایت کدال از قسمت اطلاعیه‌های سایتtsetmc.com نیز می‌توانید دلیل توقف سهم و نوع اطلاعیه که "الف" هست یا ب را متوجه شوید.
همان‌طور که در تصویر مشخص شده است، در قسمت پیام ناظر علت توقف سهم در تاریخ 24 خردادماه افشای اطلاعات با اهمیت گروه "ب" بوده است.
خلاصه:
در این مطلب به یکی از گزارش‌های منتشر شده روی سایت کدال که افشای اطلاعات با اهمیت است، پرداختیم.
گفته شد تمام شرکت‌ها موظف هستند جهت شفافیت اطلاعاتی، سهام‌داران را از وقوع اتفاقاتی که بر قیمت و روند سودآوری سهم تأثیرگذار هستند، مطلع کنند.
دو نوع افشای اطلاعات وجود دارد که نوع "الف" که مستقیماً بر قیمت و روند سودآوری سهم تأثیرگذار است و نوع "ب" که مستقیم بر روند سودآوری سهم تأثیرگذار نمی‌باشد.
زمان بازگشایی سهام نیز بستگی به نوع افشای اطلاعات و زمان ارسال اطلاعات دارد.
