نحوه تبدیل سهام جایزه به سهام عادی

در بازار بورس گاهی با مفاهیمی روبه‌رو می‌شویم که اگر با آن‌ها آشنا نباشیم، می‌توانند گیج‌کننده باشند. سهام جایزه، یکی از آن مفاهیمی است که در بازار اسم آن را زیاد می‌شنوید. ممکن است با خودتان فکر کرده باشید که چرا شرکت‌ها باید به ما جایزه بدهند، یا حالا چگونه این سهام جایزه را بفروشیم؟ سهام جایزه حاصل انواعی از افزایش سرمایه است و اساس آن به مسائل حسابداری برمی‌گردد. در ادامه این موارد را بیشتر بررسی می‌کنیم.

انواع افزایش سرمایه با سهام جایزه

در تعریفی ساده، دارایی هر شرکت متشکل از مجموع بدهی و حقوق سهامداران آن شرکت است. هر شرکتی برای تأمین نقدینگی موردنیاز خود در طرح‌های توسعه یا افزایش قدرت رقابت با رقبا، دو راه در پیش روی خود دارد. یا باید با دریافت وام و تسهیلات بر بدهی‌ها بیافزاید، یا با افزایش سرمایه بر حقوق سهامداران. افزایش سرمایه می‌تواند از محل‌های گوناگونی انجام گیرد. دو نوع افزایش سرمایه که منجر به سهام جایزه می‌شود را در ادامه بررسی می‌کنیم.

افزایش سرمایه از محل سود انباشته

سود حاصله از فعالیت‌های شرکت، حق سهامداران است. با این حال، در اغلب مجامع عمومی عادی سالیانه بر اساس تصمیم هیأت مدیره تمامی سود تقسیم نمی‌شود و بخشی از آن به عنوان سود انباشته در حساب‌های شرکت باقی می‌ماند. زمانی که سود انباشته به مقدار قابل توجهی می‌رسد، با تصمیم هیأت مدیره و مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار، می‌توان با انتقال آن به حساب سرمایه، دست به افزایش سرمایه زد.

در این مرحله، این نکته حائز اهمیت است که با افزایش سرمایه اسمی شرکت، تعدادی سهام جدید منتشر می‌شود و به عنوان سهام جایزه بین سهامداران تقسیم می‌شود. اما دارایی سهامدار بعد از مجمع تغییری نمی‌کند! به عبارت دیگر، مجموع سهام عادی و سهام جایزه هر سهامدار ضربدر قیمت جدید سهم، باید همان عدد دارایی قبلی او باشد و به همین خاطر، قیمت سهم متناسب با درصد افزایش سرمایه، کاهش می‌یابد. اما چگونه چنین چیزی ممکن است؟

اگر از خواندن بند بالا تعجب کردید، این مثال را در نظر بگیرید. فرض کنید شما سهامدار شرکتی هستید و قبل از مجمع افزایش سرمایه، ده درصد سهام شرکت برای شماست. داشتن ده درصد سهام شرکت، یعنی شراکت شما در تمام بخش‌های شرکت، از جمله سود انباشته! بنابراین وقتی افزایش سرمایه از محل سود انباشته صورت می‌گیرد، سرمایه جدیدی به شرکت وارد نمی‌شود و برای همین است که بعد از مجمع، مجموع دارایی شما تغییری نمی‌کند. سهام جایزه دریافت می‌کنید و در ازای آن از قیمت سهم کاسته می‌شود.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی

دارایی‌های هر شرکت در طول زمان ارزش‌های بیشتری پیدا می‌کنند. زمین، ساختمان شرکت، تأسیسات و هر بخش دیگری از دارایی‌های شرکت، باید به ارزش تاریخی در ترازنامه گزارش شوند. زمانی که ارزش روز آن‌ها با ارزش تاریخی‌شان تفاوت زیادی پیدا کند، ارزش آن‌ها مجدد ارزیابی و به ارزش روز گزارش می‌شود. تفاوت ارزش تاریخی و ارزش روز دارایی‌ها به سرمایه اسمی شرکت افزوده شده و افزایش سرمایه را رقم می‌زند. با افزایش سرمایه شرکت، سهام جایزه منتشر شده و میان سهامداران و متناسب با دارایی هر سهامدار تقسیم می‌شود. در این روش نیز سرمایه‌ای وارد شرکت نشده است و دارایی کل هر سهامدار قبل و بعد مجمع یکسان است.

تاثیر انتشار سهام جایزه بر سهام شرکت‌های بورس

بعد از آشنایی با روش‌های افزایش سرمایه که منجر به سهام جایزه می‌شوند، این سوال ایجاد می‌شود که تأثیر انتشار سهام جایزه بر شرکت‌های بورسی چیست؟ دانستیم که سهام جایزه حاصل افزایش سرمایه است و در این نوع از افزایش سرمایه، تنها فرایند حسابداری صورت می‌گیرد و سرمایه جدیدی به شرکت افزوده نمی‌شود. بنابراین انتشار سهام جایزه در ارزندگی سهام یک شرکت تأثیر مستقیم ندارد. هرچند که می‌تواند تأثیرات بلندمدتی نظیر اجرای طرح‌های توسعه داشته باشد که به کمک افزایش سرمایه و تأمین مالی رقم می‌خورند.

اما نکتۀ حائز اهمیت این است که بعد از افزایش سرمایه، قیمت سهام متناسب با درصد افزایش سرمایه، کاسته می‌شود. کاهش قیمت سهام می‌تواند در برخی موارد یک تقاضای روانی ایجاد کند و باعث افزایش قیمت شود. این اتفاق معمولاً پیش از برگزاری مجمع و در هنگام طی مراحل قانونی اخذ مجوز افزایش سرمایه رخ می‌دهد.

سهام جایزه به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

آگهی دعوت به مجمع عمومی جهت افزایش سرمایه، چند روز قبل از مجمع در سامانه کدال اطلاع‌رسانی می‌شود. تمام کسانی که در روز مجمع سهامدار باشند، سهام جایزه به آنان تعلق می‌گیرد. فرقی هم ندارد که آخرین روز معاملاتی قبل از مجمع سهام را خریداری کرده باشند یا یک‌سال قبل. همین که کسی در روز مجمع سهام شرکت را داشته باشد، سهام جایزه به او نیز می‌رسد و جای نگرانی نیست. در ضمن حتی اگر روز بازگشایی بعد از مجمع افزایش سرمایه، کسی سهام خود را بفروشد، باز هم سهام جایزه او محفوظ می‌ماند.

چه زمانی سهام جایزه به پرتفوی اضافه می‌شود؟

برخی از نمادها بعد از برگزاری مجمع افزایش سرمایه، بازگشایی می‌شوند و سهام جایزه بعد از ثبت آگهی افزایش سرمایه نزد اداره ثبت شرکت‌ها به پرتفوی اضافه می‌گردد. اما بعضی دیگر، سهام عادی به همراه سهام جایزه بعد از ثبت آگهی با همدیگر بازگشایی می‌شوند. چه تفاوتی در میان است؟

تفاوت در درصد افزایش سرمایه است. در صورتی که افزایش سرمایه کمتر از ۲۰۰ درصد باشد، بعد از مجمع نماد شرکت بازگشایی شده و زمانی که آگهی ثبت افزایش سرمایه روی کدال برود، سهام جایزه نیز به پرتفوی اضافه می‌شود. در این حالت ممکن است اضافه شدن سهام جایزه به پرتفوی تا ۴ ماه هم زمان ببرد. در افزایش سرمایه‌های بیش از ۲۰۰ درصد، سهام عادی بعد از مجمع بازگشایی نمی‌شود. هنگامی که آگهی ثبت افزایش سرمایه منتشر شد، سهام عادی به همراه سهام جایزه بازگشایی می‌شوند. این فرایند از ۱ تا ۴ ماه زمان لازم دارد.

نحوه دریافت سهام جایزه

دریافت سهام جایزه بسیار آسان است. وقتی که آگهی ثبت افزایش سرمایه در کدال منتشر می‌شود، اگر آن سهم را داشته باشید، بدون هیچ اقدامی و به صورت خودکار سهام جایزه نیز به سهام عادی شما افزوده می‌شود. برای مثال اگر شما حتی یک سهم از نماد الف را داشته باشید و ۵۰۰ سهم جایزه به شما تعلق گرفته باشد، بعد از آگهی ثبت افزایش سرمایه، در پرتفوی اصلی خود ۵۰۱ سهم مشاهده می‌کنید. در صورتی که سهم موردنظر را ندارید و آگهی ثبت نیز منتشر شده است، کافی است که درخواست تغییر کارگزار ناظر را از طریق سامانه کارگزاری خود برای آن سهم ثبت کنید تا سهام جایزه به پرتفوی شما افزوده شود.

تبدیل سهام جایزه به سهام عادی و فروش آن

بعد از ثبت آگهی افزایش سرمایه در کدال، سهام جایزه همانند سهام عادی قابل معامله است. به همین خاطر نیازی به اقدام خاصی برای تبدیل سهام جایزه به سهام عادی ندارید. تنها کافی است که فرایند دریافت سهام جایزه را که در بند بالا گفتیم انجام دهید تا به پرتفوی شما اضافه شود. حالا سهام جایزه همانند سهام عادی و به قیمت روز بازار قابل معامله است.

جمع‌بندی

دانستیم که سهام جایزه، نه یک جایزه و تشویقی، بلکه حاصل از افزایش سرمایه بوده و تأثیر مستقیمی روی دارایی شما ندارد. با انواع افزایش سرمایه که منجر به انتشار سهام جایزه می‌شود آشنا شدیم و دانستیم که چرا دارایی سهامداران قبل و بعد افزایش سرمایه تغییری نمی‌کند. توجه داریم که کاهش قیمت سهم ناشی از افزایش سرمایه، می‌تواند با ایجاد یک جو روانی برای خریداران جذاب باشد و معمولاً قبل از برگزاری مجمع، باعث رشد تقاضای سهام شود. با این حال، لازم است که مبنای معاملات خود را افزایش سرمایه یا سهام جایزه قرار ندهیم و به دنبال سهام ارزنده باشیم. ارزندگی سهام عامل اساسی عرضه و تقاضای هر سهم است و آنچه در این میان باعث نوسانات قیمتی می‌شود، تحت تأثیر مقدار ارزندگی سهم اهمیت پیدا می‌کند.